ΧΑΠ Αίτια και Παράγοντες κινδύνου
Οι παράγοντες που ακολουθούν μπορεί να προκαλέσουν ή/και να επιδεινώσουν τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).
Κάπνισμα: Οι καπνιστές έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων από το αναπνευστικό (όπως για παράδειγμα χρόνιος βήχας) και διαταραχής της σωστής λειτουργίας των πνευμόνων. H FEV1 (Βίαια εκπνεόμενος όγκος στο πρώτο δευτερόλεπτο) στους καπνιστές μειώνεται με ταχύτερο ρυθμό, οδηγώντας με μεγαλύτερη πιθανότητα στην ανάπτυξη ΧΑΠ σε σχέση με τους μη καπνιστές.
Εσωτερική ρύπανση: Η καύση ξύλου ή βιομάζας για τις καθημερινές ανάγκες μιας κατοικίας αποτελεί παράγοντα κινδύνου ανάπτυξης ΧΑΠ.
Επαγγελματική Έκθεση: Αθροιστικό ρόλο στην ανάπτυξη ΧΑΠ διαδραματίζει η έκθεση σε ανόργανη και οργανική σκόνη. Σε αρκετά δημοσιεύματα της διεθνούς βιβλιογραφίας το συναντάμε ως work-related COPD δηλαδή ως ΧΑΠ σχετιζόμενη με την εργασία. Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση σε σκόνη άνθρακα, η εργασία στα λατομεία και τους χώρους παραγωγής δημητριακών, οι γεωργικές εργασίες, και η εργασία σε μονάδες εκτροφής ζώων αποτελούν επαγγελματικούς παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης ΧΑΠ. Επιπλέον παράγοντα κινδύνου αποτελεί η καύση βιομάζας και η εργασία σε εργοστάσια παραγωγής χαρτιού και σε βιοτεχνίες υφασμάτων. Αξίζει βέβαια να αναφερθεί ότι η επίδραση της επαγγελματικής έκθεσης είναι μικρότερη από εκείνη του καπνίσματος. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον ρόλο της επαγγελματικής έκθεσης μπορείτε να βρείτε στην ενότητα ΧΑΠ και Εργασία.
Εξωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση
Γενετικοί παράγοντες: Σχετίζονται με την έλλειψη α1 αντιθρυψίνης (ένζυμο που υπάρχει φυσιολογικά στον ανθρώπινο οργανισμό). Εάν η έλλειψη είναι πλήρης, η ανάπτυξη ΧΑΠ-εμφυσήματος είναι βέβαιη από την νεαρή ηλικία, σε διαφορετική περίπτωση σημαντικό ρόλο παίζει και η συνύπαρξη και των άλλων εκλυτικών παραγόντων. Το 1,5 % των ασθενών με ΧΑΠ εμφανίζουν έλλειψη α1-αντιθρυψίνης.
Ηλικία και φύλο: Όσο αυξάνεται η ηλικία αυξάνεται η πιθανότητα ανάπτυξης ΧΑΠ. Το φύλο δεν παίζει κάποιο ρόλο στην ανάπτυξη της ΧΑΠ. Παλαιότερα υπήρχε η άποψη ότι το ανδρικό φύλο αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης ΧΑΠ. Πλέον, σύμφωνα με μελέτες, υπερισχύει η άποψη ότι και τα δύο φύλα διαδραματίζουν τον ίδιο ρόλο.
Ανάπτυξη Πνευμόνων: Οποιοσδήποτε παράγοντας επηρεάζει την ανάπτυξη των πνευμόνων στην παιδική ηλικία μπορεί να συντελέσει στην ανάπτυξη ΧΑΠ.
Κοινωνικοοικονομικό επίπεδο: Έχει διαπιστωθεί ότι η ανέχεια σχετίζεται με έκπτωση της αναπνευστικής λειτουργίας και αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης ΧΑΠ. Αυτό πιθανόν να σχετίζεται στις συνθήκες διαβίωσης των ασθενών με ΧΑΠ καθώς και στις δυνατότητες που έχουν να προσφύγουν σε μία δομή παροχής υπηρεσιών υγείας όταν την χρειαστούν.
Άσθμα και Βρογχική Υπεραντιδραστικότητα: Το άσθμα ειδικά το κακώς θεραπευμένο σχετίζεται με χρόνια έκπτωση της αναπνευστικής λειτουργίας.
Χρόνια Βρογχίτιδα: Αυξάνει την πιθανότητα παροξύνσεων.
Φλεγμονές: Το ιστορικό λοιμώξεων του αναπνευστικού σε παιδική ηλικία σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα έκπτωσης της αναπνευστικής λειτουργίας στην ενήλικη ζωή.
Παθοφυσιολογία στην ΧΑΠ
Στην χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια διακρίνονται κυρίως δύο κλινικές μορφές: η χρόνια βρογχίτιδα ( περιλαμβάνει τους ασθενείς που έχουν βήχα με φλέματα για 3 τουλάχιστον μήνες κάθε χρόνο τα δύο τελευταία έτη) και το εμφύσημα.
Στην χρόνια βρογχίτιδα έχουμε υπερτροφία των υποβλεννογόνιων αδένων του τραχειοβρογχικού δέντρου (είναι τα όργανα που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παραγωγή των εκκρίσεων μέσα στον πνεύμονα) και αύξηση του αριθμού των καλυκοειδών κυττάρων (είναι κύτταρα που βρίσκονται στους αεραγωγούς και εκκρίνουν ουσίες). Η χρόνια έκθεση του βλεννογόνου των αεραγωγών στον καπνό του τσιγάρου έχει ως αποτέλεσμα την μεταπλασία (μετατροπή) των κροσσωτών κυττάρων σε πλακώδη και την αύξηση του αριθμού των κυττάρων που παράγουν βλέννη. Αποτέλεσμα των παραπάνω διεργασιών είναι η υπερέκκριση βλέννας, αποτυχία διατήρησης της φυσιολογικής βλεννοκροσσωτής κάθαρσης (ονομάζουμε την ικανότητα του οργανισμού να αποβάλλει τα φλέματα) και η αύξηση της απόχρεμψης.
Στο εμφύσημα έχουμε την καταστροφή του τοιχώματος των βρόγχων πέρα από τα τελικά βρογχιόλια (στο τελευταίο τμήμα των αεραγωγών) με απότοκο την μόνιμη διάταση των αεροφόρων οδών και την παγίδευση αέρα. Διακρίνεται σε πανλοβιώδες εμφύσημα που παρατηρείται σε όλον τον πνεύμονα και ξεκινάει κυρίως από τους κάτω λοβούς (εκδηλώνεται σε αυτούς που έχουν έλλειψη α1- αντιθρυψίνης) και στο κεντρολοβιώδες που εκδηλώνεται κυρίως στους καπνιστές.
Σπάνια μπορεί κάποιος ασθενής να έχει εμφύσημα και ταυτόχρονα πνευμονική ίνωση. Αυτή η συνύπαρξη αποκαλείται CPFE.
Για περισσότερες πληροφορίες για την παθοφυσιολογία της ΧΑΠ συμβουλευτείτε τον πνευμονολόγο σας!
700.000 άνθρωποι πάσχουν στην Ελλάδα από τη ΧΑΠ
600.000 πάσχουν λόγω του τσιγάρου.
Ωστόσο η ΧΑΠ μπορεί να προληφθεί περιορίζοντας παράγοντες που είναι υπό τον έλεγχο μας.
Ενημερώσου πώς θα προστατεύσεις τον εαυτό σου και αυτούς που αγαπάς. Διάβασε τον οδηγό προφύλαξης από τη ΧΑΠ .
Απάντησε σε τέσσερις ερωτήσεις και μάθε αν κινδυνεύεις άμεσα από τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).
Αν είσαι πάνω από 40 ετών κάνε το τεστ κινδύνου για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ -COPD) είναι μια κοινή πάθηση που μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί.
Ο χρόνιος περιορισμός της ροής του αέρα που είναι χαρακτηριστικός της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) προκαλείται από τον συνδυασμό της βλάβης των αεραγωγών και από την καταστροφή του παρεγχύματος.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο συχνότερος παράγοντας κινδύνου για τη ΧΑΠ είναι το κάπνισμα.
Οι μη καπνιστές μπορούν επίσης να αναπτύξουν Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια.
Η ΧΑΠ είναι το αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης αλληλεπίδρασης μακροχρόνιας σωρευτικής έκθεσης σε επιβλαβή αέρια και σωματίδια, σε συνδυασμό με μια ποικιλία παραγόντων, όπως η γενετική, η υπερευαισθησία των αεραγωγών και η κακή ανάπτυξη των πνευμόνων κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας 3-5.